Collagen là gì? Cách bổ sung collagen an toàn giúp da sáng đẹp

Không chỉ cung cấp khung cấu trúc cho da, xương, gân, dây chằng, sụn và các mô liên kết khác, giúp duy trì độ bền và đàn hồi mà collagen còn giữ cho da săn chắc, đàn hồi, giảm nếp nhăn và ngăn ngừa lão hóa. Cơ thể sản xuất collagen tự nhiên, nhưng khả năng này giảm theo tuổi tác hoặc do thiếu hụt dinh dưỡng vì vậy việc bổ sung collagen cho cơ thể mỗi ngày là hết sức cần thiết.

1. Collagen là gì?

Collagen là một loại protein dạng sợi, chiếm khoảng 25-35% tổng lượng protein trong cơ thể người, được tìm thấy chủ yếu trong các mô liên kết như da, xương, gân, dây chằng, sụn và mạch máu. Nó được tạo thành từ các chuỗi axit amin (chủ yếu là glycine, proline và hydroxyproline) liên kết chặt chẽ, tạo thành cấu trúc bền vững, giống như một "khung thép" của cơ thể.

Collagen có dạng sợi xoắn ba (triple helix), mang lại độ bền và đàn hồi. Có hơn 20 loại collagen, nhưng phổ biến nhất là:

Type I: Trong da, xương, gân, dây chằng (chiếm 90% collagen trong cơ thể).

Trong da, tóc, móng tay, nội tạng, xương, gân, dây chằng (chiếm 90% collagen trong cơ thể). Collagen type I chứa chủ yếu các axit amin như glycine, proline, và hydroxyproline giúp hỗ trợ làm da trẻ trung. Thiếu hụt collagen type I có thể dẫn đến da lão hóa sớm, xương giòn (loãng xương), hoặc các vấn đề về gân/dây chằng.

Cấu trúc da: Là thành phần chính của lớp hạ bì, giúp da săn chắc, đàn hồi, và giảm thiểu nếp nhăn. Hỗ trợ quá trình lành vết thương và tái tạo da.

Sức khỏe xương: Tạo thành khung hữu cơ của xương (gọi là osteoid), nơi khoáng chất như canxi bám vào để tăng độ cứng và chắc khỏe cho xương.

Gân và dây chằng: Cung cấp độ bền kéo và tính linh hoạt, giúp gân và dây chằng chịu được lực căng mạnh trong vận động.

Mô liên kết khác: Có mặt trong giác mạc, răng (ngà răng), và các mô liên kết khác, giúp duy trì cấu trúc và chức năng.

Type II: Trong sụn, hỗ trợ khớp.

Collagen type II là một loại collagen dạng sợi, chủ yếu được tìm thấy trong sụn khớp và một số mô liên kết đặc biệt khác. Nó đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe và chức năng của các khớp và mô sụn. Chứa các axit amin chính như glycine, proline, và hydroxyproline, tương tự collagen type I, nhưng có cấu trúc đặc biệt phù hợp với sụn. Collagen type II có ít liên kết chéo hơn, mang lại tính linh hoạt cao hơn, phù hợp với chức năng của sụn.

Hỗ trợ sụn khớp: Là thành phần chính của sụn (chiếm khoảng 60% protein trong sụn), collagen type II cung cấp cấu trúc và độ bền, giúp sụn chịu lực và giảm ma sát trong khớp khi vận động. Hỗ trợ phòng ngừa và giảm triệu chứng của các bệnh như viêm khớp (osteoarthritis) hoặc viêm khớp dạng thấp.

Duy trì tính linh hoạt của khớp: Giúp khớp cử động mượt mà, giảm nguy cơ thoái hóa sụn do tuổi tác hoặc chấn thương.

Thúc đẩy chức năng miễn dịch: Khi bổ sung qua đường uống, collagen type II có thể hoạt động như một kháng nguyên tự nhiên, giúp hệ miễn dịch nhận diện và giảm phản ứng quá mức (tự miễn) trong các bệnh như viêm khớp dạng thấp.

Type III: Trong mạch máu, nội tạng

Tương tự các loại collagen khác, collagen type III chứa nhiều glycine, proline, và hydroxyproline, nhưng có cấu trúc sợi mỏng hơn collagen type I, mang lại tính linh hoạt cao hơn. Thường xuất hiện ở da, mạch máu, nội tạng, và mô bào thai. Trong cơ thể trưởng thành, tỷ lệ collagen type III thấp hơn type I nhưng vẫn rất quan trọng. Ở da, tỷ lệ collagen type I/type III là khoảng 4:1, nhưng ở mô bào thai hoặc vết thương mới lành, collagen type III chiếm ưu thế hơn.

Hỗ trợ sức khỏe da và xương: Collagen type III là thành phần chính trong lớp hạ bì của da, đặc biệt ở da trẻ hoặc trong giai đoạn đầu của quá trình lành vết thương. Nó mang lại độ đàn hồi và mềm mại, giúp da mịn màng và căng bóng.

Một phần của thành động mạch và quan trọng trong sức khỏe tim mạch: Nó cung cấp độ đàn hồi và tính linh hoạt, giúp động mạch co giãn để điều hòa lưu lượng máu và áp suất máu. Sự hiện diện của collagen type III giúp động mạch chịu được áp lực từ dòng máu mà không bị xơ cứng hoặc tổn thương.

Type V&X: Có trong da, gân, xương, giác mạc, màng nhau thai, và thành mạch máu

Collagen type V và type X là hai loại collagen ít phổ biến hơn so với các loại I, II, III, hay IV, nhưng chúng đóng vai trò đặc biệt trong các mô cụ thể của cơ thể.

Collagen type V tạo thành màng tế bào và mô nhau thai: Collagen type V góp phần hình thành và ổn định màng nền (basement membrane), một lớp màng mỏng nằm giữa các tế bào biểu mô, nội mô và mô liên kết. Nó giúp màng nền duy trì độ bền, độ linh hoạt và khả năng gắn kết với tế bào, đảm bảo chức năng như một rào cản hoặc bộ lọc trong các mô như da, mạch máu, và giác mạc.

Collagen type X giúp hình thành xương: Rất hiếm trong cơ thể người trưởng thành, chủ yếu xuất hiện ở giai đoạn phát triển xương hoặc sửa chữa tổn thương. Collagen type X xuất hiện trong vùng sụn phì đại (hypertrophic cartilage), giúp điều hòa sự khoáng hóa và hình thành mô xương mới.

2. Cách bổ sung collagen an toàn, hiệu quả

Collagen type I

Tự nhiên: Thực phẩm giàu collagen như nước hầm xương, da cá, thịt gà, hoặc thực phẩm hỗ trợ tổng hợp collagen (vitamin C, kẽm).
Thực phẩm chức năng: Collagen type I thường có trong các sản phẩm bổ sung dạng bột, viên, hoặc nước, đặc biệt từ nguồn cá (marine collagen) hoặc bò.

Collagen type II

Tự nhiên: Thực phẩm giàu collagen type II bao gồm nước hầm xương gà (đặc biệt từ sụn gà), cá, hoặc các loại thực phẩm chứa sụn. Các dưỡng chất như vitamin C, mangan, và kẽm hỗ trợ cơ thể tổng hợp collagen type II.
Thực phẩm chức năng: Collagen type II thường được chiết xuất từ sụn ức gà (chicken sternum cartilage) và có sẵn dưới dạng viên uống hoặc bột. Loại collagen không biến tính (undenatured collagen type II) được nghiên cứu cho hiệu quả giảm đau và cải thiện chức năng khớp.

Collagen type 3

Tự nhiên: Thực phẩm giàu collagen như nước hầm xương, da động vật (bò, lợn), hoặc cá có thể hỗ trợ tổng hợp collagen type III. Các dưỡng chất như vitamin C, kẽm, và đồng cần thiết để cơ thể sản xuất collagen type III.
Thực phẩm chức năng: Collagen type III thường được chiết xuất từ da bò hoặc cá và có trong các sản phẩm bổ sung collagen tổng hợp (kết hợp type I và III). Ít sản phẩm tập trung riêng vào collagen type III vì nó thường đi đôi với type I.

Collagen Type V&X:

Tự nhiên: Thực phẩm giàu collagen như nước hầm xương, da cá, hoặc thịt có thể hỗ trợ gián tiếp. Các dưỡng chất như vitamin C, kẽm, và đồng cần thiết để tổng hợp collagen type V.
Thực phẩm chức năng: Ít sản phẩm tập trung riêng vào collagen type V, nhưng các sản phẩm collagen từ da bò hoặc cá (thường chứa type I và V) có thể hỗ trợ.

Sản xuất collagen tự nhiên giảm dần theo tuổi (từ sau 25 tuổi), dẫn đến lão hóa da, yếu xương, khớp. Vì vậy việc bổ sung collagen bằng nguồn thực phẩm tự nhiên hay thực phẩm chức năng sẽ giúp cơ thể bù đắp được lượng collage thiếu hụt. Từ đó giúp duy trì sức khỏe, sắc vóc và nét thanh xuân theo thời gian.